Bebeklerde Gaz Sancısı
Bazı bebekler gün içinde uzun süreli veya sık ataklar şeklinde ağlama krizlerine girerler. Bu aşırı ağlama krizlerine “kolik” denir. Aslında bütün bebekler zaman zaman ağlarlar veya huzursuzlanırlar. Ancak bu davranış stili aşırı olursa ve çok sık olursa “kolik” olarak tanımlanır.
Özellikleri
• Ani spazm şeklinde karın ağrısı vardır.
• Tipik olarak 3-4 haftalarda başlayıp 3. ay sonunda geçer. Prematüre bebeklerde daha geç dönemde başlar ve daha geç normale döner. Kolik nadiren 4. veya 5. aya kadar devam eder. Aniden veya yavaşça sona erer.
• Sıklıkla geceleri olur.
Nedenleri
Nedeni tam olarak bilinmemektedir. Birçok nedene bağlı olabilir. Muhtemel nedenler arasında inek sütü protein laktoz intoleransı; hazır mamalarla besleme yapılıyorsa mamadaki proteine karşı hassasiyet veya alerji; bebeğin aşırı gazlı oluşu veya anne-baba-bebek arasında iletişim bozuklukları gibi nedenler sorumlu tutulmuştur. Ancak son görüşlere göre bazı yeni oluş teorilerinden söz edilmektedir. Bunlar şu şekildedir:
1- Ağlamak yenidoğan bebeğin henüz gelişmemiş fizyolojisinden kaynaklanır. Bütün bebekler ağlar ve kolik bu normal davranışın aşırı şeklidir.
2- Bebekte, henüz olgunlaşmamış sindirim sisteminden gaz geçerken aşırı kasılma yapar ve karın kasları sertleşir. Bu sertleşme koliğe neden olur.
3- Bebek doğduktan sonra vücudundaki progesteron hormon düzeyi çok azalır; bu da ağrılı bağırsak spazmları yapar, kolik ortaya çıkar.
4- Bebeklerde henüz olgunlaşmamış sinir sistemi ağlamaya karşı engel koyamaz.
5- Sigara dumanı. Evde ne kadar fazla sigara içilirse kolik o kadar şiddetlenir.
Eskiden meme emen bebeklerde kolik nedeni olarak annenin diyeti sorumlu tutulurken bu görüş giderek önemini kaybetmektedir. Ancak anneye her yediğinde şiddetli gaz yaptığını bildiği gıdalara dikkat etmesi önerilebilir.
Annelerin sinirli olduğu zamanlarda kolik ataklarının ortaya çıkacağı da tartışmalıdır. Ancak kolik atağı başlayan bebeğini uzun süre uğraşmasına rağmen susturamayan anne giderek sinirlenir ve gerilirse kolik atağı uzayıp şiddetlenebilir.
Açık hava koliği artırmaz, tersine kolikli bebeği yatıştırır. Aslında her 5 bebekten 1’inde öğleden sonra geç saatlerde başlayan ve gece geç saatlere kadar süren ağlama krizleri olmaktadır. Ancak kolik ağlaması bundan farklıdır. Bebek sakinleştirilemeden saatlerce ağlar ve bu durum her gün tekrarlar.
Kolik bazen idrar yolları enfeksiyonu, gastroözefageal reflü (mideden yeme borusuna kaçak) gibi durumların bir belirtisi şeklinde ortaya çıkabilir. Bunu çocuk doktoru her zaman aklında tutmalıdır. Kolik zamanla kendiliğinden geçer, bebeğe zararı yoktur. Kolik anne ve babanın kötü bakımıyla veya yetersizliğiyle ilgili değildir.
Kolik Tanısı Nasıl Konulur?
1) Tipik öyküye dayanır.
2) Bebek kilo almaya devam eder ve muayene bulguları normaldir.
Yapılması Gerekenler
1) Bebeğin aç ya da susamış olup olmadığını kontrol edin. Aç olduğunu düşünüyorsanız meme veya biberon vermeyi deneyin (anne sütü almıyorsa). Anne sütü ile besleniyorsa ikinci göğüse çok çabuk geçmeyin. Annenin diyetinde, her zaman gaza neden olan besinleri gözden geçirin (baharatlı besinler gibi). Biberonla besleniyorsa; sallamayla hava kabarcıkları oluştuğundan biberonu çalkalamayın. Hava yutmaya neden olacağından biberonu yatay tutmayın. Mümkünse anti-kolik (kolik önleyici) biberon ve emzik kullanın.
2) Bebeğinizi kucağınızda taşımayı ve hafifçe sallamayı deneyin. Bebeği çok sert biçimde sallamayın yoksa boynunda zedelenmeye yol açabilirsiniz. Bazı bebekler yana doğru sallanırsa uyarılabilirler, yukarı-aşağı sallanınca sakinleşirler. Bebeğinizin farklı yönlere sallandığında tepkilerini kontrol edin.
Bebeğinizi sallanan sandalyede veya bebek salıncağında da (6 haftadan büyükse) sallayabilir; araba ya da pusette gezdirebilirsiniz. Beslenme aralıklarını düzenleyin ve sakinleştirmek için emzik verin. Bir önceki beslenmede tam olarak doyduğundan eminseniz yaklaşık iki saat kadar bekleyin.
3) Bir müzik çalmayı, araba ile gezdirmeyi deneyin. İlginç olarak, bazen çamaşır makinesi veya kurutucu sesinin yararları bile görülmüştür.
4) Sıcak bir banyo yaptırarak bebeği rahatlatın.
5) Bebeğinize yumuşak hareketlerle masaj yapın. Kollarını, sırtını, karnını bacaklarını nazikçe sevecen şekilde ovun. Siz sırtüstü yatarken bebeğinizi yüz üstü üzerinize yatırın.
6) Bebeği kucağınıza alıp karnının üzerine yatırın ve hafifçe sırtına vurun. Karınlarına basınç uygulayıp sırtlarına vurmak veya sırtlarını sıvazlamak onları rahatlatacaktır.
7) Bebeğinizde kolik varsa özellikle öğleden sonraları ve akşam üzerleri onu heyecanlanabileceği ortamlara sokmayın, ziyaretçi sayısını kısıtlayın.
8) Ninni veya şarkı söyleyin. Bebeğinizin beğendiği bir melodi keşfederseniz bunu tekrarlayarak söyleyebilirsiniz.
9) Bebeği bir türlü susturamamaktan ötürü gerginleştiğinizi ve stresinizin giderek arttığını hissediyorsanız bebeği babasına, annenize, kayınvalidenize, arkadaşınıza veya bakıcısına bırakın.
10) Her şeye rağmen bebeğiniz hâlâ ağlıyorsa, karnının tok, altının temiz olduğundan eminseniz onu yatağına koyarak uyumaya bırakın. Etraftaki gürültüyü azaltın ve bir süre başka şeylerle uğraşın. Bir türlü uykuya geçemiyorsa tekrar kucağınıza alıp sakinleştirici yöntemleri deneyin.
11) Sindirimi çok kolay olmasına rağmen anne sütüyle beslenen bebeklerde de kolik olabilir. Asla anne sütü kesilmemeli, doktora danışmadan ek olarak mama verilmemeli veya bebek mamayla besleniyorsa sık mama değişikliği yapılmamalıdır.
Alınan bütün tedbir ve uygulanan yöntemlere rağmen bebek hâlâ ağlıyorsa, bebek size “iyi görünmüyorsa” hemen bebeğinizin doktorunu arayın.
Kolikli bir bebekte kilo alma hızı normaldir. Eğer bebeğiniz iyi kilo alamıyor, huzursuzluğu süre olarak uzuyorsa, ishali veya kusmaları varsa, aktivitesi ve neşesi azalmışsa, egzaması ve hırıltısı varsa bebeğinizin doktorunu arayın.
Bebeğinizde kolik tablosu başka bir sağlık sorunuyla birlikte olabilir veya bebeğinizin ilaçla tedaviye ihtiyacı olabilir. Bu nedenle bebeğinizin kolikli bir bebek olduğunu düşünseniz bile mutlaka bir çocuk doktorunun değerlendirmesini sağlayıp kolikle karışabilen durumların ayırıcı tanısının yapılmasına ve gerekliyse tedavisine olanak verin.