1.NORMAL YENİDOĞAN BEBEĞİN ÖZELLİKLERİ NELERDİR ?
38-42 haftalık gebelik sonucu doğmuş olan bebeklere zamanında doğmuş bebek, bu süreden önce doğanlara prematüre bebek, 42 haftadan sonra doğan bebeklere ise postmatüre (zamanı geçmiş) bebek adı verilir. Prematüre ve postmatüre bebeklerin kendilerine özgü sorunları olabilir.
Zamanında doğanlarda doğum ağırlığı ortalaması 3.4 kg’ dır. Erkekler kızlara göre biraz daha ağırdır. Bebekler beşinci ayda doğum ağırlığının 2, bir yaşında 3, iki yaşında 4 katına ulaşırlar. Zamanında doğanlarda boy ortalaması 50 cm’ dir. Bebekler ilk 3 ayda 8 cm, 3-6. Aylarda 8 cm, 6-9. Aylarda 4 cm, 9-12. Aylarda ise 4’ er cm uzar. Bir yaşında boy 75 cm’ye ulaşır.
- BAŞ
Bebeğin başı doğum kanalındaki pozisyonu nedeni ile şeklen farklı olabilir. Kafatasının şekil alması ise 2 haftayı bulabilir. Kafasının üzerinde ön ve arkada olmak üzere iki adet açıklık vardır. Bunlara ön ve arka bıngıldak adı verilir. Her ikisi de kafatası kemiklerinin büyümesine imkan tanır. Arka bıngıldak ilk 3 ay, ön bıngıldak ise ilk 18 ay içinde kafa kemiklerinin birleşmesi ile kaybolur. Ön bıngıldağın gerektiğinden daha geniş olmasının birçok nedeni olmakla beraber, bunlardan en önemlisi kemik gelişimin yetersizliğidir. Bıngıldaklarının çok daha erken kapanması da normal değildir. Beyin gelişimin engelleyebilir. Her iki durumda da doktora başvurmalıdır.
- GÖZLER
Doğumda mavimsi görünümde olan göz rengi daha sonra değişikliğe uğrasa da 6. Aya kadar gerçek göz rengi yeterince belli olmaz. Doğuma bağlı olarak göz kapakları ve yanaklar biraz şiş olabilir. Zor doğuma bağlı olarak ise göz akında kanamalar, göz kapaklarında çapaklanma ve kırmızılık olabilir. Bu durumda doktora başvurmalıdır.
Göz kaslarının tam gelişememesine bağlı olan yeni doğmuş bir bebekte göz hareketleri uyumlu değildir. Bu durum bebek 3 aylık olunca kaybolur. Eğer bebek 6 aylık olduğunda gözün ani olarak sağa sola hareket etmesi devam ediyorsa, bir göz uzmanının muayenesi gerekir. Yenidoğan bebeklerin göz kapakları genellikle kapalıdır. Gözlere bakmak istenildiğinde bebeği sırtı pencereye gelecek şekilde dik tutmak gerekir. Bebek bu durumda gözlerini açacaktır.
- DİL
Bebeğin dilinin ucu başlangıçta çatallı gibi gözlenebilir. Birinci yılın sonunda dil normal şeklini alır. Bazı çocuklarda dilin alt uç kısmında dil bağı olabilir. Dilin yeterince fazla büyük olması durumunda da doktora başvurmalıdır.
- MEMELER
Anneden geçen hormonların etkisi ile hem kız, hem de erkek bebeklerde memeler şiş olup içinden süt de gelebilir. İltihaplanma tehlikesi nedeniyle memeler sıkılmamalıdır.
- EL VE AYAKLAR
Özellikle altı açılan bebeklerin el ve ayakları hafif soğuk ve morarmış olabilir. Devam eden morarmalarda doktora başvurmalıdır. Günü geçmiş olarak doğan bebeklerin doğumda tırnakları uzun olabilir. Bu durum bebeğin yüzünde çizilmelere neden olabileceği için kırkının çıkması beklenilmeden tırnaklar dikkatlice kesilmelidir.
- CİNSEL ORGANLAR
Kızlarda anneden geçen hormonların etkisi ile vajinadan beyazımsı bir akıntı gelebilir. Bu akıntı bazen kanlı da olabilir. Bu durum birkaç gün içinde normale döner. Erkek bebeklerin bazıların da yumurtalıklar torbaya inmemiş halde kasıklarda olabilir. Böyle bir durumda (bebek prematüre doğmamışsa) doktora başvurmalıdır. Bazen de torbaya indiği halde özellikle soğuk havalarda altı açıldığında yumurtalıklar torbadan kasıklara çekilebilir. Bu durum normaldir.
- CİLT
Doğumda birçok bebeğin derisi koruyucu tabaka olan grimsi beyaz renkte yağlı bir tabaka ile kaplıdır. Bu tabakanın banyo ile deriden sıyrılmasına çalışılmamalıdır. Yenidoğan bebeklerin cildinde lekeler olabilir, bunlar geçici lekelerdir. Özellikle günü geçmiş bebeklerin cildinde soyulmaların olması normaldir. Bunlar birkaç gün içinde geçer. Erken doğan bebeklerde lanugo dediğimiz ince, sarımsı tüycükler vardır. Bunlar da 2 hafta içinde kaybolurlar.
Genellikle alında, göz kapaklarında ve ensede deriden kabarık olmayan kırmızı lekeler vardır. Bunlar bir yıl içinde yok olurlar. Bazen derideki çilek görünümlü kabarık lekeler ilk yıllarda büyüyebilir. Daha sonra bunların büyümeleri yavaşlar ve 5 yaşına doğru ise kaybolurlar. Ciltte bulunan şarap rengi ya da parlak kırmızı lekeler kalıcıdır.
Özellikle esmer bebeklerin çoğunda kalçalar, sırt ve omuzlarda 2-10 cm çapında gri- mavi renkli, ciltten kabarık olmayan lekeler görünebilir. Bu lekeler 4 yaşında kaybolurlar.
2. BEBEK İLK KAKASINI NE ZAMAN YAPAR VE KABIZLIK NEDİR ?
Doğumdan sonraki 2-3 gün içinde bebeğin dışkısı koyu yeşilimsi siyah renkte çıkar. İlk günlerdeki bu kakaya mekonyum adı verilir. Bebek doğumdan sonraki 48 saat içinde ilk kakasını hala yapmamışsa doktora başvurulmalıdır. Çünkü bu durum bebeğin bağırsaklarının doğuştan tıkanık olduğunun işareti olabilir. İlk 2-3 gün içindeki koyu yeşilimsi siyah renkli kaka birkaç gün süre ile yeşil ve sulu bir şekilde de olabilir. Bu durum ishal değildir ve geçicidir.
Anne sütü ile beslenen bebeklerin kakası altın sarısı renkte olup merheme benzer kıvamdadır. Kötü kokulu değildir, süt kesmiği gibi tanecikler içerir. Anne sütü ile beslenenlerde ilk 3-4 ay içinde günlük kaka sayısı 1-7 arasında değişmekle birlikte ortalama olarak 2-4 tür. Anne sütü ile beslenen bebeklerde herhangi bir rahatsızlık olmadan nadiren de olsa 4-7 günde bir kaka yapma durumu gözlenebilir. Çoğu zaman bebekler 2 ya da 3 aylık olduktan sonra eskiye göre daha az sıklıkla kaka yaparlar.
Bebekler oturmayı ya da emeklemeyi öğrenirken ve yürüme öncesinde hafif kabızlık çekebilirler. Kabızlık iştahı kesebilir ve bağırsakları tembelleştirebilir. Bebekte kabızlık 3 günden fazla bir süredir var ise, kaka yaparken acı çekiyor ve ağlıyorsa veya kakasında, bezinde kan lekeleri varsa bu durumda doktora başvurulmalıdır.
3. BEBEK İLK İDRARINI NE ZAMAN YAPAR ?
Sağlıklı bebeklerin %99 u ilk idrarını doğumdan sonra 48 saat içerisinde yaparlar. İlk 48 saat içerisinde idrar yapamamış bir bebekte ya böbrek- idrar yollarında doğuştan gelen bir anormallik ya da bir sıvı alımı yetersizliği vardır. Bebeklerin üçte biri ilk idrarını doğum odasında yaparlar. Yaşamın ilk ve ikinci günlerinde işeme sıklığı 2-3 arasında değişir ve daha sonraki 24 saat içinde günde 5-15 arasındadır. Takip eden günlerde bebeğin idrarının geciktiği veya her idrar çıkarışında güçlük çektiği ya da ağladı gözlenirse doktora başvurulmalıdır.