Çocukluk Çağı Aşıları

Bakteri ve virüslerin neden olduğu hastalıklara karşı insanları korumak amacıyla geliştirilen aşılar, insanları bağışık hale getirerek hastalıklardan korumaktadır. Bebeklerimizi pek çok enfeksiyon hastalığından aşı ile koruyabiliriz. Bu yüzden bebeğimizin "Aşı Takvimi"'ni takip etmemiz, en yüksek düzeyde koruma sağlanması açısından çok önemlidir. Aşıların sağladığı en büyük yarar toplum sağlığının devam ettirilmesidir. Aşılar öncelikle uygulandıkları kişileri hastalıktan korur. Hastalıktan korunan kişiler mikroorganizmaları diğer kişilere taşımayacağı için aşılanmamış kişilere de hastalığın geçişi engellenir ve onlar da korunmuş olur. 

Sağlık Bakanlığı Aşı Takvimi (2016)

Sağlık Bakanlığı tarafından son yıllarda güncel aşılama programına eklenen aşılar; 2011 yılında 13 bileşenli konjuge pnömokok aşısı,  2012'de Hepatit A aşısı ve 2013'de suçiçeği aşısı olmuştur. En son suçiçeği aşısının aşı takvimine eklenmesi ile Türkiye’de aşısı yapılan hastalık etkeni sayısı 13'e yükselmiştir. Türkiye’de 2016 yılı itibarı ile uygulanmakta olan aşı takvimi aşağıdaki şekildeki gibidir.  

Sağlık Bakanlığının aşı takvimindeki bu aşılar aile sağlığı merkezlerinde ücretsiz olarak yapılmaktadır. 

Bebeğime ne zaman hangi aşıları yaptıracağım?

Bebeğimizin doğumundan itibaren büyüdükçe hangi ay ve yaşında hangi aşıları yaptıracağımızı aşağıdaki şekilde çok daha kolay olarak takip edebiliriz.

Doğumda.........   Hepatit B

1.ayda............    Hepatit B

2.ayda............    BCG (Verem), Beşli karma aşı(DaBT-İPA-Hib), KPA
4.ayda.............   Beşli karma aşı (DaBT-İPA-Hib), KPA
6.ayda.............   Beşli karma aşı (DaBT-İPA-Hib), KPA
12.ayda............  KKK(Kızamık, Kızamıkçık ve Kabakulak), Suçiçeği, KPA,

18.ayda............. Beşli karma aşı(DaBT-İPA-Hib), OPA, Hepatit A

24.ayda............. Hepatit A

İlköğretim 1.sınıf... KKK(Kızamık, Kızamıkçık ve Kabakulak), DaBT-İPA 

İlköğretim 8.sınıf... Td 

Aşılar ve Hastalıkların Özellikleri

Şimdi de aşı ve hastalıkların bazı özelliklerine özet bir şekilde bakalım.

Hepatit B aşısı: Hepatit B virüsünün neden olduğu, halk arasında "Sarılık" adı ile bilinen ve karaciğerin iltihabı şeklinde kendini gösteren bir enfeksiyon hastalığıdır. Hepatit B aşısı, Hepatit B enfeksiyonundan korunmanın en etkin yoludur. Doğum ağırlığı 2000 gramdan düşük olan bebeklerin aşıları geciktirilir, aşı uygulaması vücut ağırlığı 2000 g veya bebek 1 aylık olunca yapılır.

Hepatit A aşısı: Hepatit A virüsünün neden olduğu sarılık hastalığna karşı uygulanan bir aşıdır.
BCG (Verem) aşısı: Tüberküloz yani verem mikrobuna karşı bağışıklık sağlayan aşıdır. Doğumdan sonraki 2.ayda uygulanır. Aşı yapıldıktan yaklaşık 8 hafta sonra yapılan yerde iz bırakarak iyileşen cilt reaksiyonu olur.
Difteri, Boğmaca ve Tetanoz aşısı: Difteri, bomaca ve tetanoz enfeksiyonlarına karşı bağışıklık sağlar. Bebeği "yenidoğan tetanozu"'ndan korumak için ise, gebelik döneminde iki doz (ilki 24-28.haftalarda, ikinci doz doğumdan en az 2 hafta önce) tetanoz aşısının yapılması gerekir
Polio (Çocuk Felci) aşısı: Polio enfeksiyonuna karşı bağışıklık sağlar. Canlı (OPA) ve inaktif (IPA) olmak üzere iki tip polio aşısı vardır. 2,4,6.aylar ile 18.ayda beşli karma aşı içerisinde kas içine uygulanır. 6. ve 8.ayda ağızdan damla olarak ayrıca verilir. Evde immün yetmezlikli bir hasta varsa çocuğa OPA yerine IPA yapılır.

Hemofilus influenza(Hib) aşısı: Özellikle süt çocukluğu döneminde en sık menenjite neden olan hemofilus influenza bakterisine karşı olan aşıdır. Halk arasında menenjit aşısı olarak da bilinir.

KKK (Kızamık, Kızamıkçık ve Kabakulak) aşısı: Kızamık, kızamıkçık ve kabakulak enfeksiyonlarına karşı bağışıklık sağlar. Üçlü bir aşıdır. 1 yaşında ve ilköğretim 1.sınıfta olmak üzere toplam 2 kez uygulanır. Bu üç hastalıktan herhangi birinin geçirilmiş olması, üçlü kombine aşının uygulanmasına engel değildir.

Konjuge Pnömokok aşısı: Pnömokok bakterisinin neden olduğu zatürre, orta kulak iltihabı ve menenjit  hastalığına karşı bağışıklık sağlar.

Suçiçeği (Varisella) aşısı: Bir yaşında uygulanan bir aşıdır. Aşılama sonrası 6 hafta salisilat (Aspirin) kullanılmaması önerilir.

Rotavirüs aşısı: Sağlık Bakanlığının rutin aşı programında olmayan ailenin isteği üzerine yapılan özel bir aşıdır. Özellikle 2 yaş altındaki bebeklerde ateş, kusma ve ishal şeklinde barsak enfeksiyonu yapan rota virüsüne karşı koruma sağlar. 2 ve 3 doz şeklinde yapılabilen 2 formu (Rotarix aşısı 2 doz, Rotateq aşısı 3 doz) vardır. Ağızdan damla şeklinde uygulanır. İlk dozun 6 haftalıktan sonra ve 12 haftalıktan geç olmamak kaydıyla yapılması gerekir.

Grip aşısı: Sağlık Bakanlığının rutin aşı programında olmayan aşılardan bir tanesi de grip aşısıdır.  Grip aşısı 6 aydan küçük bebeklere yapılmaz. 6 aylıktan 3 yaşına kadar olanlara grip aşısı yarım doz (0.25 ml) olarak uygulanır. Grip aşısı olmak için en uygun zaman Eylül, Ekim ve Kasım aylarıdır.

Aşılar hakkında bilinmesi gereken önemli bir özellik de; canlı aşıların (verem aşısı, suçiçeği aşısı, kızamık-kızamıkçık-kabakulak aşısı,... vb)  aynı gün yapılması gerektiği, eğer aynı gün yapılmamışsa 4 hafta süreyle canlı aşı yapılamayacağı, 4 hafta  sonrasında canlı aşıların yapılabileceğidir. Canlı aşı ile canlı olmayan aşılar arasında zaman sınırlaması yoktur.

Aşının nispeten önemsiz sayılabilecek ve hemen hemen herkeste görülebilen etkileri; aşılanan bölgede hafif kanama, şişkinlik, sancı ve kızarıklık olarak sıralanabilir. Daha ciddi problemlere yol açmaması için dikkat edilmesi gerekenler ise; kullanılan iğnenin hiljenik ve tek seferlik olması, aşı içeriğinin amaca uygunluğu ve tarihinin geçmemiş olması, aşı içeriğinin saklanma koşulları gibi önemli detaylardır. Diğer yandan belirli hastalıklara karşı geliştirilen aşılar o hastalıkların toplumda azalmasına sebep olurken, aşının yaygınlaşmasından kaynaklı görülen kontrendikasyonlar arttığı için aşıların sağladığı yararlar göz ardı edilerek aşılar sakıncalı bulunabilmekte hatta aşıların yasaklatılması istenebilmektedir. Özet olarak yapılacak olan aşının amaca uygunluğu, gerekliliği, güvenilirliği her zaman sorgulanmalı olumsuz sonuçlar doğurabilecek uygulamalardan uzak durulmalıdır. 

Aşılar tek seferlik olabilir ve ya duruma göre periyodik olarak tekrarlanabilirler. Bu noktada önemli bir detay ise toplumda yaygın bir şekilde var olan aşı korkusudur. Özellikle enjeksiyon yöntemine karşı geliştirilmiş olan bu korku bilhassa çocuklarda aşı yapmayı oldukça güç hale getirmektedir. Öyle ki aşı işleminin öncesinde kişilerde aşırı heyecan, mide bulantısı, baş ağrısı, tansiyon gibi rahatsızlıklar belirebilmektedir. Bu sebeple uzmanların her daim aşının zararlı bir uygulama olmadığını, sağlıklı bir yaşam için gerekliliğini vurgulamaları ve toplum üzerinde oluşmuş olan bu ön yargıyı gidermeye çalışmaları ve aşıya karşı güveni sağlamaları gerekebilir.